W czasach, w których zdrowe odżywianie odmienia się przez wszystkie przypadki rolnictwo regeneracyjne, nazywane inaczej rolnictwem regeneratywnym, ma spore pole do popisu. A kluczem do tego sukcesu jest zdrowa gleba.
W dzisiejszych czasach wyrasta ona na superbohatera naszej planety. Niestety to ginący gatunek. Nadmierne wykorzystywanie pestycydów, nieracjonalna eksploatacja czy wylesianie dramatycznie obniżają jej jakość. A im lepsza gleba, tym lepszej jakości żywności, tym lepsze życie. Za chwilę dowiesz się, jak ważna jest regeneracja gleby i poznasz sposoby na przywrócenie jej naturalnej równowagi. Czytaj dalej…
Zdrowa gleba dzieli się na 3 obszary
Ale zacznijmy od podstaw, czyli zdefiniowania „zdrowej gleby”. To ziemia uprawna bogata w materię organiczną. Trzeba pamiętać, że próchnica jest nie tylko źródłem żyzności, ale również pomaga w jej utrzymaniu zatrzymując wypłukiwanie azotu czy potasu.
Podstawą odżywiania roślin są makroskładniki – węgiel, tlen, wodór, azot, fosfor czy wapń –i mikroskładniki – mangan, cynk, żelazo czy bor. Ale kluczowa nie do końca jest ich obecność. Tutaj liczy się dostępność dla upraw. Jeżeli pierwiastki są dodawane do gleby jednostronnie (tzn. gleba jest zasilana w pojedyncze składniki) lub w nadmiarze, może to powodować blokowanie się makro- i mikroskładników podczas pobierania przez roślinę.Warto podkreślić, że na pobieranie pierwiastków, a także ich występowanie, ma wpływ pHgleby. Niskie oznacza wyższą obecność takich mikroelementów jak żelazo czy cynk oraz niższą obecność makroelementów takich jak wapń i potas. Efekt? Zahamowanie wzrostu rośliny.
Kolejnym czynnikiem, który definiuje zdrową glebę, jest jej struktura. Najlepsza do uprawy, najbardziej pożądana, jest struktura agregatowa. Zapewnia ona właściwy skład, a także równowagę między zawartością powietrza i wody. Pożądane agregaty, czyli tworzące strukturę grudki powstałe przez łączenie się pojedynczych ziaren mineralnych, powinny mieć od 2 do 4 mm.
Trzecią cechą jest środowisko glebowe sprzyjające równemu dostępowi do wody i tlenu. Wpływa to korzystnie na wzrost roślin i aktywność mikroorganizmów. Warto pamiętać, że im mocniej gleba jest zdegradowana, zbita, tym niższą dostępność do wody i tlenu mają rośliny. Efekt? Ograniczony wzrost.
Zdrowa gleba vs zdegradowana gleba
Poznanie różnić między jedną a drugą nie tylko pomoże Ci szybko rozpoznać miejsca, które wymagają zadbania o żyzność gleby. Pozwoli Ci to także zrozumieć, dlaczego degradacja gleby jest tak niebezpieczna, a rolnictwo regeneratywne tak korzystne.
| Zdrowa gleba | Zdegradowana gleba |
| Porowata, przypominająca gąbkę, dobrze napowietrzona i nawodniona | Zbita, twarda, brak przestrzeni dla powietrza, wody i korzeni |
| Ciemny kolor, bogata w materię organiczną | Jasny kolor, brak materii organicznej |
| Bogata w mikroorganizmy glebowe, obecność dżdżownic, bakterii i grzybów wspierających procesy glebowe. | Minimalna aktywność biologiczna, brak organizmów żywych |
| Gleba zatrzymuje wodę i równomiernie ją rozprowadza | Podatność na erozję wodną i wietrzną |
Ochrona gleby przez rolnictwo regeneratywne
Praktyki regeneracyjne poprawiają żyzność gleb, stan wody, bioróżnorodność, a także zmniejszają emisję gazów. Ale zanim rolnik zacznie wprowadzać zmiany w uprawie, najpierw musi sprawdzić, co w jego glebie piszczy. W rolnictwie regeneracyjnym bada się kilkanaście parametrów. Takie podejście pozwala na skuteczne ustabilizowanie gleby i jej powrót do naturalnej równowagi. Eksperci rekomendują następujące badania:
• pH w KCl/H2O, odczyn, potrzeby wapnowania w mg/kg,
• zawartości C-org, próchnica [w %],
• konduktywności [w µS/cm],
• ocena testem Mehlich 3 zawartości składników – P, K, Mg, Mg, Ca, B, Mn, Cu, Zn, Fe, S-SO4, S, Ca, Mg, K, Na, H, Al. – oraz określenie CEC [w me/100g gleby].
Poznanie gleby jest punktem wyjścia w przypadku praktyk regeneracyjnych, które prowadzą do niższych kosztów produkcji, lepszych plonów, długotrwałej stabilności i troski o naturę. Z ich pomocą rentowność gospodarstwa rolnego może wzrosnąć nawet o 25%. Poznaj najważniejsze praktyki regeneracyjne.
Zróżnicowane płodozmiany
Ochrona gleb zaczyna się od wprowadzenia różnorodnych upraw, co wspiera równowagę składników odżywczych i ogranicza szkodniki. Płodozmian powinien być wielogatunkowy i pokrywać pole przez jak najdłuższy czas.
Ochrona gleby przed erozją
Okrywa roślinna minimalizuje erozję gleby spowodowaną wiatrem i wodą. Niezwykle ważne jest jej utrzymywanie przez cały rok – również poza sezonem upraw. Jakie rośliny stosować? Strączkowe, trawy i rośliny krzyżowe. Oferują one szybki wzrost i łatwą rotację upraw. Całoroczna pokrywa sprawia, że degradacja gleby wyhamowuje, regeneracja gleby przyśpiesza.
Rozwój bioróżnorodności
Pierwszym krokiem jest ograniczenie chemicznego zatrucia środowiska. Warto zadbać też o miedzę. śródpole i obrzeża pól. Pełnią one rolę schronienia dla owadów zapylających, ptaków czy małych ssaków. Opłacalnym rozwiązaniem jest również zadrzewianie śródpola, co dodatkowo pozytywnie wpływa na zwiększenie krajobrazowej retencji wody, przeciwdziałanie skutkom susz i erozji.
Naturalne nawożenie
Obornik, gnojowica i resztki roślinne to zdrowe odżywianie gleby, które poprawia zawartość materii organicznej, strukturę gleby i aktywność biologiczną. Naturalną konsekwencją jest minimalizacja użycia środków ochrony roślin i nawozów sztucznych, co przekłada się nie tylko na wyższą bioróżnorodność mikroorganizmów glebowych, ale również na realne oszczędności i wyższy potencjał plonotwórczy.
Rolnictwo bezorkowe
Orka zakłóca strukturę gleby, co może prowadzić do pustynnienia. Unikanie jej pozwala zachować lepszą żyzność gleby, zmniejsza erozję i wspiera życie biologiczne. Rolnictwo regeneratywne jedynie spulchnia glebę – nie odwraca jej.